Op 18 mei is mijn zelfgefokte merrie Yara Nynke (Aarnold x Fabe) drie jaar geworden. Dat betekent dat ze naar de keuring mag. Met de nadruk op ‘mag’, want soms is het beter om even af te wachten.
Yara is een niet al te vroeg veulen en haar vader is een laatbloeier die pas op vierjarige leeftijd werd goedgekeurd voor de dekdienst. Yara’s uiterlijk deze winter viel het beste te omschrijven als ‘een tweejarige haarbal’. Lange haren tegen de strenge vorst, een dikke baard, een korte rug en behoorlijk overbouwd. Om het af te maken had ze ook een enorme vacht op haar toch al wat brede neus. Kortom, ze zag er eigenlijk niet uit. Gelukkig is het een lief kind…
Jeugdig?
Driejarige merries moeten volgens de keurmeesters ‘jeugd uitstralen’. Daarmee bedoelen ze dat het paard er jong en fris en niet al te dik en uitgezwaard en volwassen uit moet zien. Ze bedoelen niet dat de te keuren merrie op een uit haar krachten gegroeid veulen moet lijken. En dat was nou net hoe je Yara ook wel kon beschrijven. Tot een paar weken geleden.
Groeispurt
Met het verdwijnen van de vorst is mijn jongedame in een groeispurt terecht gekomen. De haren vielen bij bossen van haar lijf en ik heb de ergste baardharen maar even gekortwiekt. Toen bleek haar hoofd toch een stuk minder grof dan gevreesd. En toen de laatste winterharen er af waren gevallen bleek ze zelfs best knap te zijn…
Yara is bovendien een beetje slungeliger aan het worden. Dat kon ze wel gebruiken. Of ik echt met haar naar de keuring ga dit jaar – of dat ik nog een jaartje wacht – hangt af van hoe ze zich ontwikkelt de komende maanden. Ik ga heel voorzichtig met haar aan de slag. Vaak verandert een paardenlijf enorm als je het een beetje aan het werk zet.
Met ingang van het keuringsseizoen 2018 worden er wijzigingen doorgevoerd bij het keuren van Friese veulens. Ga je met je veulen naar de keuring? Zorg dan dat je weet hoe het zit en vooral.. dat je met je veulen geoefend hebt!
Voor mensen die maar één merrie hebben en slechts af en toe een veulen fokken is het moeilijk voor te stellen, maar er zijn nog steeds veel fokkers die hun veulens nauwelijks in handen hebben voordat ze van de moeder afgaan. Dat kan deze eigenaren duur komen te staan vanaf dit seizoen.
Beschaving
Waar het altijd al een goed idee was om je veulen wat beschaving bij te brengen voordat je er mee naar de keuring ging, is het nu essentieel geworden. De stap is een belangrijke gang en veel veulens lieten deze tijdens het keuringsrondje niet of nauwelijks zien. Dat betekende dat de jury eigenlijk geen cijfer kon geven en het erg moeilijk was om de juiste premies uit te delen.
Over het terrein gesleurd
Daarom moeten veulens vanaf nu aan de hand stappen, samen met de merrie. De voorbrenger heeft beide dieren daarbij tegelijk aan het touw. Voor iedereen die ook maar enige ervaring heeft met veulens halstermak maken is duidelijk dat je dit moet oefenen! Anders krijg je alleen maar een circusact op de keuringsdag, met steigerende veulens, lijnen die in de knoop zitten en chagrijnige voorbrengers met broeken vol grasvlekken…
Opleiding
Een veulentje trainen klinkt ingewikkelder dan het is en hoeft ook niet heel veel tijd te kosten. Zorg dat je het veulen al in een vroeg stadium leert dat aanrakingen niet eng zijn. Kriebel het dier eerst op het lijf, dan op het hoofd en zorg er langzaam maar zeker voor dat je overal aan mag komen. Ook het aanleren van voetjes geven gaat makkelijker en veiliger met een veulen van 80 kg dan met een woeste driejarige die tegen de 600 kg loopt. Kan de smid ze tenminste ook een beetje bijhouden: daarmee voorkom je veel beengebreken, bokhoeven en teleurstellingen bij latere keuringen.
Een veulen kan ook stemhulpen leren en je kan oefenen met het rondjes lopen rechtsom, waarbij het veulen altijd rechts van de moeder moet blijven. Daarmee zit het in de keuringsbaan aan de binnenkant en kan de jury het dier goed beoordelen. Zorg voor een helper bij het oefenen, die je veulen de juiste kant op kan sturen.
Het belang van de stap komt ook tot uitdrukking in één van de wijzigingen die doorgevoerd is bij de beoordeling van de veulens. Beweging (draf en stap) telt voortaan dubbel, net als bij de volwassen dieren. Als je veulen slecht of niet stapt, heb je dus minder kans op een goede premie.
Ook is het kenmerk ‘ontwikkeling’ verdwenen van het scoreformulier. Volgens mij een goede zaak, want het was ook wel een beetje een vaag begrip. Zeker als je bedenkt dat veulens van 8 weken oud naast veulens van 5 maanden worden voorgebracht. Hoe beoordeel je dat objectief?
In de nieuwe regels krijgen de veulens een cijfer voor beenwerk, net als de oudere paarden. En omdat het stamboek heeft laten weten goed beenwerk erg belangrijk te vinden, is dat eigenlijk niet meer dan logisch. Hopelijk leiden alle vernieuwingen tot minder grote verschillen tussen de uitslagen van de veulenkeuring en die van de merriekeuring. Een veulenpremie bood voorheen namelijk geen enkele garantie op later succes…
Meer weten?
In de online cursus ‘Keuringsklaar maken van Friese paarden‘ leer je meer over het trainen van merrie en veulen en het groomen van je paard voor de keuring. Klik hier voor meer informatie.
Vorige week zijn we met Vrouwkje op de keuring geweest. Ze liet zich goed zien en was niet al te gestrest. Ik was erg tevreden met hoe ze haar beweging toonde, want vooraf was het best spannend of ze goed genoeg zou stappen.
Maar gelukkig was het ruim voldoende en mag ze zich voortaan een Friese stamboekmerrie noemen! Uit het harige groene paardje van afgelopen winter is een echte zwarte parel gegroeid. Prachtig om te zien.
Stamboek
Vrouwkje kreeg geen premie – en dat was natuurlijk jammer. De bewegingen waren correct, maar de jury vond de souplesse niet groot genoeg om haar een premie toe te kennen. Wij waren vooral erg blij met de voldoende voor de stap, haar meest lastige gang. De draf ging erg goed, maar mocht ook wat soepeler. “Ze trekt er echt wel aan” zei de juryvoorzitter (en dat vonden wij ook).
Samen met wat opmerkingen over de rasuitstraling (Vrouwkje heeft bijvoorbeeld niet zulke dikke manen) en de bouw (een wat zware hoofdhalsverbinding) leverde dat haar een keurig stamboekpredicaat op. Een ruim voldoende merrie dus, maar geen ster. Dat kwam wel redelijk overeen met onze verwachtingen.
Trots
We zijn hartstikke trots op Vrouwkje. Wat deed ze het goed en wat was ze braaf! Het was een mooie en gezellige keuringsdag. Met dank aan iedereen die erbij was, foto’s heeft gemaakt, gepoetst en gezorgd heeft. Top!
Nog anderhalve week en dan is het zo ver: dan gaat Vrouwkje naar de stamboekkeuring. Ze krijgt nog drie keer in de week wat licht werk en mag verder lekker buiten spelen.
Vorige week is mevrouw voor het eerst in haar leven beslagen. Van de winter kon ze nog niet op drie benen staan en was zelfs bekappen een groot gevecht, maar nu stond ze heel braaf te kriebelen met de smid. Al was dat beetje rook dat van de ijzers kwam bij het passen wel wat eng.
Oefenen
We hebben inmiddels een paar keer geoefend met het voorbrengen. Netjes stappen met de hals laag, krachtig vanuit de achterhand. En in draf mooi terugkomen voor de hoek en op de eigen benen weer vertrekken naar een middendraf op de lange zijde. Dat viel niks tegen.
Vrouwkje is helaas niet de meest fantastische stapper van het Westelijk halfrond. Ze kan het wel, maar als het spannend wordt, dan laat ze soms allerlei rare passen zien. Zul je net zien dat dat tijdens de keuring gebeurt…
Om het zo goed mogelijk te krijgen, is ze een poosje geleden door de ostheopaat behandeld. Die heeft haar mooi los gekregen. Dat hielp al goed en dankzij de hoefijzers heeft ze ook wat meer stabiliteit gekregen.
Realistisch
Omdat stap zo’n belangrijke gang is bij de keuring gaan we er maar met niet al te veel verwachtingen heen. Ze staat er goed bij, ziet er mooi jeugdig uit en kan goed genoeg draven. Al moet je natuurlijk afwachten of ze dat ook laat zien als het moment daar is. Van het stappen hopen we dan maar het beste.
Toen Vrouwkje in april voor het eerst aan de longeerlijn ging, had ze nog oud winterhaar en zag ze er wat ruig uit. Inmiddels zit ze helemaal in haar zomervacht en hoef ik er maar een borstel over te halen om onder het stof een glimworm vandaan te toveren.
Om een paard in topconditie te krijgen voor de keuring, is het belangrijk dat ze goed getraind wordt. Maar dat is niet het enige. Je kunt natuurlijk eindeloos veel glansspray op je paard sprayen, maar het is beter als ze van zichzelf glanzend zijn. Als het ‘van binnenuit’ komt, zeg maar.
Spieropbouw
Om spieren te kunnen opbouwen moet je trainingsdagen en rustdagen afwisselen. Alleen maar trainen werkt niet, en is zeker voor jonge paarden veel te zwaar. Herstel is net zo belangrijk als activiteit. Een goed getraind paard gaat er vanzelf beter uitzien.
Vrouwkje begint inmiddels een andere vorm te krijgen, al zijn haar billen nog wel een aandachtspunt. Die mogen nog ronder. Om ze te trainen laat ik haar de laatste twee weken vaak aanspringen in galop, even kort galopperen en dan weer draven. Het aanspringen zelf is een goede bilspieroefening. Nou ja, het zijn eigenlijk haar hamstrings, maar je begrijpt wat ik bedoel.
Glans van binnenuit
Daarnaast is het voer een belangrijk aandachtspunt tijdens de trainingsperiode voor de keuring. Sowieso moet je merrie voldoende voedingsstoffen binnen krijgen om spieren te kunnen ontwikkelen. Dit kun je bijvoorbeeld doen met sportbrok en/of bietenpulp.
Ook geef ik trainingspaarden altijd een beetje olie door het voer. Je moet dit wel rustig opbouwen, anders krijgen ze diarree. Olierijke muesli en een extra schepje zonnebloem- of lijnzaadolie geven niet alleen energie, maar zorgen ook voor glans van binnenuit.
Vrouwkje houdt van een lekker stofbad, maar onder die stoflaag zit inmiddels een echte glimworm. Klaar om het publiek te verblinden ;-).
We zijn lekker aan het trainen, Vrouwkje en ik. Ze heeft het longeren inmiddels goed onder de knie en luistert al best netjes naar mijn stem-, hand- en zweephulpen. Dat biedt mogelijkheden.
Om wat spieren op te bouwen is het niet nodig om lang achterelkaar te draven en galopperen. Zeker voor een jong paard als Vrouwkje is dat al snel te veel.
Maar omdat ik nu voldoende controle heb over de overgangen, kan ik haar wat vaker laten aangalopperen vanuit draf, of aandraven vanuit stap. Dat is een goede en eenvoudige gymnastiekoefening voor de achterkant.
Schakelen
Ook zijn we deze week begonnen met schakelen. Tijdens de stamboekkeuring wordt er behalve naar de ruimte van de beweging ook gekeken naar de balans, de souplesse en het schakelend vermogen. Of ze een beetje leuk vertrekken vanuit achteren, zeg maar.
Ik laat Vrouwkje nu een keer of drie achter elkaar langzamer draven en dan weer vertrekken naar een middendraf. Het hoeft niet groot en zeker niet met veel spanning, maar het langzamer en sneller gaan is een goede krachttraining.
Na drie keer mag ze weer stappen en uitrusten en dan doen we het nog een keertje. Daarna hetzelfde op de andere hand. Een training van twintig minuten is voorlopig echt wel genoeg voor Vrouwkje, dat doen we zo’n drie keer in de week.
Drukke agenda
Vrouwkje heeft het best druk. Behalve de trainingssessies met mij, staan er ook nog andere afspraken in haar balboekje. Ze wordt dit voorjaar namelijk voor het eerst gedekt. Dus dat betekent dat ze regelmatig gescand moet worden en daarvoor reist ze af en toe naar de Nieuwe Heuvel, tien minuten bij ons vandaan.
Haar eieren zijn nog een beetje in winterslaap, maar dat geldt voor meer merries dit jaar. Het koude weer heeft zijn weerslag op de hormoonhuishouding van veel paarden. De lentekriebels moeten nodig een beetje op gang komen!
Maar ondertussen bouwt Vrouwkje al wel veel ervaring op met de trailer, korte verplaatsingen en vreemd terrein. En dat is natuurlijk super nuttig. Want dan is naar de keuring gaan straks hopelijk íets minder spannend…
Mijn trainingspaard voor dit voorjaar is Vrouwkje W. Een driejarige Alwin x Jelte x Jurjen merrie met een volpapier. Ze is geboren op de stal waar mijn eigen paarden ook staan. Ik ken haar dus al haar hele leven. Dan is het extra leuk dat je met een paard aan de slag mag.
Vrouwkjes vorderingen kun je vanaf nu volgen via dit speciale Vrouwkje-blog. Ik ga haar eerst het longeren aanleren en daarna ook zadelmak maken. Ze wordt vervolgens zowel onder het zadel als aan de longe getraind voor de keuring.
Het plan is dat Vrouwkje op 8 juli naar de Fokdag in Kootwijk gaat om gekeurd te worden. Daar gaan we naar toe werken.
Handmak gemaakt
Op de foto hierboven zie je stalmedewerkster Stephanie. Zij heeft Vrouwkje de afgelopen winter al handmak gemaakt. Vrouwkje kan dus al een bit in en gepoetst worden. De wasplaats kent ze ook al, al duurt een hele douchebeurt haar nog wel wat te lang. Vrouwkje is een beetje ongeduldig.
Ook heeft Stephanie al met Vrouwkje rondgelopen in de longeerton en de binnenbak, gewoon aan de hand. Zo went ze alvast aan verschillende omgevingen.
In de volgende blog meer over de eerste longeer-ervaringen van Vrouwkje!
Keuren is geen exacte wetenschap en een keuring is een moment-opname. Of je merrie een sterpredicaat krijgt bij een KFPS
stamboekkeuring is van veel factoren afhankelijk. En natuurlijk gelden er regels. Hoe wordt je paard beoordeeld?
Lineaire score
Bij het keuren vullen de keurmeesters het zogenaamde ‘lineaire
score formulier’ in. Daarop geven ze punten voor de belangrijkste kenmerken van je merrie. Ze kijken naar haar bouw, haar beenwerk, het behang en de kleur, de hoeven en de gangen. De gangen worden aan de hand beoordeeld, het paard moet stappen en draven in de baan. De stap moet ruim zijn en krachtig vanuit het achterbeen. De draf moet ruim, verheven en krachtig zijn. Tijdens de beweging kijken de keurmeesters ook naar de balans en souplesse van het paard.
Aan de bovenkant van het lineaire scoreformulier staan allerlei
kenmerken van het exterieur en de beweging. Per kenmerk staan de twee uiterste waarden (bijvoorbeeld onedel en edel of opwaarts en neerwaarts) weergegeven, met daartussen negen aankruisvakjes met cijfers van 5 tot 45 erboven. Het middelste vakje (25) geeft aan wat gezien wordt bij een ‘gemiddelde’ Fries. De vakjes links van het midden geven aan in hoeverre het linkerkenmerk (bijvoorbeeld onedel) duidelijk te zien is bij het paard; de rechtervakjes geven aan in hoeverre het rechterkenmerk (bijvoorbeeld edel) duidelijk te zien is. Een paard met een gemiddeld edel hoofd krijgt dus een kruisje in het vakje 25, een paard met een grof hoofd in het vakje 10 en een paard met een heel fijn hoofd in het vakje 40.
Let op: Een hogere score op het lineaire scoreformulier is niet altijd beter! Bij sommige onderdelen is het het beste om dicht bij het midden te zitten. Dat geldt bijvoorbeeld bij de stand van het voor- en achterbeen.
Ingevuld lineair score formulier. De grijze vakjes geven de meest gewenste score aan. Klik op de afbeelding om het formulier goed te kunnen lezen.
Vijf cijfers
Als het paard helemaal gescoord is maken de keurmeesters de
balans op. Uiteindelijk geven ze op basis van wat ze gezien hebben voor vijf hoofdonderdelen een cijfer. Die cijfers komen onderaan het scoreformulier te staan. De vijf hoofdonderdelen zijn:
De cijfers voor deze 5 hoofdonderdelen geven de volgende resultaten:
Gemiddelde score 5 hoofdkenmerken
Resultaat
Predikaat
>7,5
Opgenomen met 1e premie
Stamboek ster (stb ster)
~7
Opgenomen met 2e premie
Stamboek ster (stb ster)
~6 -7
Opgenomen met 3e premie
Stamboek (stb)
~6
Opgenomen zonder premie
Stamboek (stb)
<6
Niet opgenomen
Blijft veulenboek
Om het belang van goede beweging te onderstrepen is bovendien de regel dat voor een sterverklaring (eerste of tweede premie) het cijfer voor de draf en stap gemiddeld minimaal een 6,5 moet zijn.
Het oog van de keurmeester
Uiteindelijk is de premie die je krijgt afhankelijk van hoe de
keurmeesters het paard in haar geheel beoordelen. Ze houden bijvoorbeeld ook rekening met haar leeftijd. Een paar witte haren rond de ogen of een iets hollere rug hebben daarom voor een 11-jarige veel minder gevolgen dan voor een 3-jarige.
Bij de totale afweging wegen de kenmerken rastype, stap en draf het zwaarst mee. Een merrie die gemiddeld nèt onder de 7 zit door haar beenwerk of bouw, maar die wel voldoende rassig is en heel goed stapt en draaft, kan tóch ster worden. Terwijl een goed gebouwde merrie die maar net voldoende beweegt een 3e premie krijgt.
